W dniu 28 marca 2014 roku w Wydziale Promocji Handlu i Inwestycji w Ambasadzie RP w Paryżu odbyły się warsztaty szkoleniowe dla firm polskich z sektora budowlanego i dla agencji pracy tymczasowej. Tematem przewodnim warsztatów była propozycja nowej dyrektywy europejskiej związanej z oddelegowaniem pracowników, a także projekt francuskiej ustawy, mającej na celu zwiększenie odpowiedzalnosci głównych wykonawców i zleceniodawców. Doświadczenia z perspektywy francusko-polskiego adwokata prezentowała Pani Hanna Stypułkowska – Goutierre, Prezes Polskiej Izby Handlowo-Przemysłowej we Francji i prawnik. Pani Agnieszka Paszkowski, reprezentująca firmę Dba, przedstawiła najnowsze zmiany dotyczące podatku VAT we Francji, kwestię przynależności do francuskich kas urlopowych i kontroli firm polskich. Pani Véronique Carré, Przedstawiciel Dyrekcji ds. Imigracji w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych Francji, omówiła planowaną implementację dyrektywy europejskiej do prawa francuskiego i wynikające z niej zmiany w sytuacji polskich pracowników delegowanych we Francji.
Mecenas Hanna Stypułkowska-Gouttierre zarysowała aktualną sytuację na rynku pracy we Francji. Wspomniała o stale wzrastającej liczbie pracowników delegowanych do Francji (145 tys. w 2011 r.), którzy pochodzą w dużej mierze z krajów Europy Wschodniej, w tym przede wszystkim z Polski. Delegowanie oparte jest o prawo wspólnotowe (zapewniona traktatowo swoboda świadczenia usług, dyrektywa 96/71/WE) oraz francuskie przepisy prawne (Kodeks Pracy, art. L i R 1261-1 i dalsze), które w kontekście nieprzewidzianych skutków poszerzenia UE okazują się niewystarczające przy zwalczaniu przestępstw i nadużyć (omówione zostało fałszywe delegowanie przez przedsiębiorstwa – skrzynki, brak równości pod względem składek, nieprzestrzeganie francuskich przepisów.
Pani Mecenas wspomniała, że obecny kryzys gospodarczy w UE, rozwój tendencji protekcjonistycznych oraz nagłaśnienie sytuacji nadużywania delegowania przez media przyczyniły się do często negatywnego podejścia opinii społecznej do takiej działalności. Paradoksalnie francuscy przedsiębiorcy cenią natomiast pracowników oddelegowanych. We Francji podkreślane są przypadki pracy nielegalnej, co prowadzi do powszechnych uproszczeń: oddelegowanie pracowników staje się w ten sposób dumpingiem społecznym i nieuczciwą konkurencją, a zleceniodawców podejrzewa się o próbę oszustwa. Negatywny wizerunek polskich pracowników delegowanych wynika tymczasem często z braku przejrzystości obowiązujących przepisów prawnych oraz braku woli politycznej do rozróżniania sytuacji legalnych od nielegalnych. Skutkiem dotychczasowej ostrożności ze strony Francji są przypadki nadużyć administracyjnych, m.in. w postaci zaostrzonych kontroli firm polskich, nieproporcjonalnych środków zabezpieczeń, nieprzestrzegania reguły ne bis in idem, Niedawne wyroki francuskiego Sądu Kasacyjnego świadczą o próbie stopniowego eliminowania z francuskiego rynku firm delegujących. Taka polityka, sprzeczna z podstawowymi swobodami gwarantowanymi przez UE, może doprowadzić do zaniku wolności świadczenia usług, mającej tymczasem bezpośredni wpływ na tak potrzebną Unii Europejskiej poprawę konkurencyjności. Przyznać jednocześnie należy, że istnieją także pozytywne skutki podejmowanych działań (zatrudnianie polskich pracowników bezpośrednio przez francuskich pracodawców). Przedstawiony powyżej zarys aktualnej sytuacji świadczy wyraźnie o konieczności szybkiej harmonizacji unijnych przepisów podatkowych i socjalnych, co da możliwość zwalczania istniejących nadużyć.
Pani Mecenas Goutierre zaznaczyla następnie, iż nowa dyrektywa europejska dotycząca oddelegowania pracowników, zaproponowana przez Francję, Niemcy, Belgię i Holandię, ma na celu dostosowanie do dzisiejszej sytuacji dyrektywy 96/71/WE i zapobieżenie w ten sposób nadużyciom. Przedstawiciele Francji wzięli aktywny udział w pracach nad jej projektem – działania mające na celu zwalczanie nadużyć podejmowane są we Francji od kilkunastu lat, przede wszystkim poprzez zaostrzanie kontroli i sankcji. Francuska delegacja poparła swoją propozycję aktualizacji dyrektywy europejskiej konkretnymi przykładami wykroczeń mającymi miejsce we Francji (nieprzestrzegania płacy minimalnej, dumping składkowy, kwestia diet dla pracowników, nieprzestrzeganie godzin pracy i wypłat za godziny nadliczbowe). Wprowadzany obecnie plan PNLTI zakłada zwalczanie montaży kompleksowych, kaskadowego podwykonawstwa, nadużyć w zatrudnianiu stażystów oraz uświadomienie pracownikom nieposiadającym pozwolenia na pracę ich praw. Francja proponowała nowe rozwiązania. Miały one obejmować dodatkowe sankcje (protokół jako podstawa do postępowania karnego, sankcji administracyjnych, opodatkowania i oskładkowania; czarna lista; dodatkowe oskładkowanie w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości), odpowiedzialność solidarną zleceniodawcy i zleceniobiorcy (która już funkcjonuje), informowanie pracowników o ich prawach podczas kontroli, wzmocnienie roli związków zawodowych. Nie wszystkie proponowane przez Francję zapisy zostały jednak przyjęte.
Według postanowień nowej dyrektywy każda sytuacja delegowania powinna być analizowana oddzielnie, przy czym w przypadku dokonywania interpretacji przez urzędy różnych państw członkowskich powinny one być zbieżne. Przypomniane zostały wyraźnie prawo do obrony, prawo do domniemania niewinności, prawo do zasady ne bis in idem. Dzięki postanowieniom dyrektywy pogłębiony zostanie dostęp do informacji i zwiększona przejrzystość przepisów. Są to pozytywne punkty nowej dyrektywy, które trzeba wziąć pod uwagę.
Nowa dyrektywa może też jednak doprowadzić do wzrostu biurokracji w związku z określeniem obowiązkowego terminu przechowywania dokumentów oraz koniecznosci sporządzenia wzoru dokumentów kontroli, co zwiększy jednocześnie i tak niemałe już koszty ponoszone przez przedsiębiorstwa. Z wprowadzeniem nowej dyrektywy we Francji wiążą się też nowe wymaganie formalne i administracyjne (szczegółowa dokumentacja przechowywana na wypadek kontroli, konieczność stałego zgłaszania szczegółów działalności), które w kontekście obecnego klimatu społecznego znacznie podniosą ryzyko kontroli oddelegowywania pracowników. Można przypuszczać, że nowe obowiązki utrudnią prowadzenie działalności firmom polskim.
Mecenas Goutierre z żalem stwierdziła, że nowa dyrektywa wydaje się raczej ograniczać delegowanie pracowników i sankcjonować naruszenia przepisów niż promować unijną wolność przepływu usług. Zwalczanie nadużyć jest celem godnym pochwały, zapomina się jednak jednocześnie o podstawowych swobodach gwarantowanych przez Unię Europejską. Liczne nowe obowiązki utrudnią delegowanie na rynek francuski, zwiększą koszty i ryzyko działalności firm delegujących. Wzmocnione zostaną sankcje oraz przede wszystkim ułatwione zostanie ich egzekwowanie.
Pani Agnieszka Paszkowski, księgowa reprezentująca firmę DBA, która proponuje rozwiązania dla firm polskich działających na rynku francuskim w zakresie obowiązków księgowych, podatkowych i socjalnych, jak i obsługi administracyjnej, poruszyła następujące zmiany w zakresie polityki fiskalnej:
- Zmiana stawki podstawowej VAT we Francji z 19,6% na 20%, która miała miejsce 1 stycznia 2014 roku (stawka dot. większości towarów i usług),
- Stawka VAT pośrednia : zmiana z 7% na 10%,
- Stawka VAT obniżona : 5,5% bez zmian.
Omówiona została kwestia wpływu stawki pośredniej VAT na fakturację. Fakturacja towarów i usług po 1 stycznia 2014 r. może być uwzględniona na rok 2013, jeśli:
– kosztorys został podpisany w roku 2013,
– 30% kwoty zafakturowanej zostało zainkasowane w roku 2013 oraz reszta kwoty została zafakturowana przed 1 marca 2014 r. i zainkasowana przed 15 marca 2014 r. ( w przypadku prac zewnętrzych te daty zostały przesunięte o miesiąc).
Stawka obniżona VAT 5,5% jest przeznaczona dla przedsiębiorstw zajmujących się pracami izolacji grzewczej. Firma polska, będąca we Francji, powinna naliczać podatek VAT w następujący sposób: podstawową zasadą jest odprowadzanie podatku VAT na prace związane z nieruchomościami w kraju, w którym znajduje się dany budynek.
Pani Paszkowski szczegółowo omówiła kwestie rozliczeniowe na przykładzie firm polskich pracujących na nieruchomości we Francji jako: podwykonawca firmy francuskiej; pracujących na rzecz firmy zagranicznej nie będącej podatnikiem podatku VAT we Francji; na rzecz osoby prywatnej oraz jako podwykonawca innej firmy francuskiej.
Zostala poruszona kwestia przynależności do Kas Urlopowych i przepisy wynikające z francuskiego Kodeksu Pracy na przykładzie zagranicznej firmy budowlanej świadczącej usługi we Francji. Przedstawiono argumentację firm polskich, stosowaną w celu uniknięcia przynależności do Kasy Urlopowej: wymiar urlopu w Polsce, polski Kodeks Pracy nakazujący wypłatę wynagrodzenia za okres urlopu (art. 172), Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, problemy administracyjne we Francji, które utrudniają pracownikom polskim korzystanie ze świadczeń.
Pani Véronique Carré przedstawiła założenia nowej dyrektywy europejskiej z punktu widzenia aktualnej sytuacji legislacyjnej we Francji oraz projektu nowej ustawy, mającej na celu zwiększenie odpowiedzialności głównego wykonawcy i zleceniodawcy.
Zgodnie z obowiązującym obecnie we Francji ustawodawstwem oddelegowanie jest możliwe pod nastepujacymi warunkami: działalność gospodarcza prowadzona jest za granicą i główne miejsce prowadzenia działalności znajduje się poza terytorium Francji, oddelegowany pracownik pozostaje pracownikiem przedsiębiorstwa, które go oddelegowało; oddelegowanie tymczasowe odbywa się na podstawie umowy o świadczenie usług, w ramach mobilności w obrębie jednej grupy przedsiębiorstw, wykonywania świadczenia na własny rachunek lub w ramach oddelegowania przez agencję pracy tymczasowej. Niedozwolone ma być prowadzenie działalności polegającej na poszukiwaniu i pozyskiwaniu potencjalnych klientów we Francji, a także prowadzenie rekrutacji na terytorium Francji. Te ostatnie zapisy wywołały wiele dyskusji i komentarzy.
Pani Véronique Carré przypomniała, że pracownicy oddelegowani podlegają obowiazującym we Francji przepisom. Zapewniają one m.in. swobody osobiste i zbiorowe w stosunku pracy, równość zawodową kobiet i mężczyzn, ochronę kobiet w ciąży, prawo do strajku; dotyczą również wynagrodzenia minimalnego, jego wypłaty, wynagrodzenia za nadgodziny, wymiaru czasu pracy, płatnych urlopów i dodatkowych dni wolnych od pracy, bezpieczeństwa w miejscu pracy, ochrony zdrowia, a także warunków udostępniania pracowników oraz zabezpieczeń należnych pracownikom ze strony przedsiębiorstw prowadzących działalność w zakresie pracy tymczasowej. Podstawową formalnością w przypadku delegowania pracowników jest deklaracja o delegowaniu.
Przedstawiony został projekt zmiany dyrektywy 96/71/WE dotyczącej delegowania pracowników. Obejmuje on między innymi sektor budownictwa i zakłada ujednolicenie zasad w zakresie współpracy administracyjnej, wzajemnej pomocy, krajowych środków kontrolnych oraz kontroli, umożliwienie zapobiegania nadużyciom, zapewnienie dostępu do informacji, solidarna odpowiedzialność oraz rodzaje sankcji i mechanizmów składania skarg.
Równolegle do prac nad projektem nowej dyrektywy europejskiej przygotowywany jest we Francji projekt ustawy zwiększającej odpowiedzialność głównych wykonawców i zleceniodawców w przypadku podwykonawstwa oraz walka z dumpingem socjalnym i nieuczciwą konkurencją (projekt został złożony w Zgromadzeniu Narodowym 8.01.2014 r., tekst ustawy przekazano do Senatu 25.02.2014 r.). Omówione zostały proponowane w projekcie konkretne rozwiązania prawne, które po ich wprowadzeniu bedą miały istotne znaczenie dla firm polskich. Pod względem delegowania pracowników przewidziany jest obowiązek upewnienia się, że strona prowadząca działalność gospodarczą poza terytorium Francji dokonała niezbędnych formalności (nowy art. L. 1262-4-); nieprzestrzeganie obowiązku weryfikacji skutkować będzie solidarną odpowiedzialnością zleceniodawcy w przypadku zupełnego lub częściowego niewypłacania wynagrodzenia i należnych dodatków (L. 1262-4-2); określona zostanie odpowiedzialność głównego wykonawcy i zleceniodawcy w przypadku informacji na temat niewypłacania wynagrodzenia (L. 1262-4-3), wprowadza się nakaz informowania inspekcji pracy przez zleceniodawcę oraz głównego wykonawcę o oddelegowaniu pracownika (L.1262-4-5), wymagane jest ponadto wyznaczenie stałego przedstawiciela firmy, który będzie odpowiedzialny za kontakty z francuską administracją (L.1262-4-6), a także przedstawiciela do kontaktów ze związkami zawodowymi, których możliwości obrony pracowników zza granicy znacznie wzrosną. Nowe przepisy legislacyjne dotyczą także obowiązkowych deklaracji o oddelegowaniu i konieczności załączenia ich do francuskiego rejestru pracowniczego (L. 1221-15-1). Projekt ustawy proponuje również konkretne rozwiązania prowadzące do zaostrzenia sankcji w przypadku nadużyć i obchodzenia przepisów: obejmują one upowszechnianie informacji o przedsiębiorstwach dopuszczających się konkretnych przestępstw związanych z poddelegowywaniem przez dwa lata na specjalnej stronie internetowej oraz zaostrzenie sankcji w przypadku czynu popełnionego w grupie zorganizowanej.
Po wystąpieniu pani Véronique Carré zadanych zostało wiele pytań przez zgromadzone na sali osoby, które pragnęły przede wszystkim poznać szczegóły zakazu prowadzenia rekrutacji we Francji. Więcej informacji na temat projektu nowej ustawy pojawi się, gdy zostaną ogłoszone akty wykonawcze.
Kolejne szkolenie odbędzie się 11 grudnia 2014 r.
